Παρανοειδής διαταραχή της προσωπικότητας
Paranoid personality disorder
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από ένα διάχυτο μοτίβο δυσπιστίας και καχυποψίας απέναντι στους άλλους χωρίς επαρκή λόγο. Τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να βρίσκονται συνεχώς σε επιφυλακή και να δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους άλλους, ακόμη και εκείνους που είναι κοντά τους. Μπορεί να είναι ευαίσθητοι στις αντιληπτές προσβολές και να παρερμηνεύουν αθώες παρατηρήσεις ή ενέργειες ως απόδειξη προσωπικής επίθεσης ή προδοσίας. Μπορεί επίσης να είναι επιρρεπείς στο θυμό και να κρατούν κακία για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας συχνά δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν στενές σχέσεις και μπορεί να απομονωθούν και να νιώθουν μοναξιά ως αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να λειτουργήσουν σε διάφορες πτυχές της ζωής τους, όπως η εργασία και το σχολείο, λόγω της δυσπιστίας και της δυσκολίας τους στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Γενικές Πληροφορίες
Τι είναι η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας (PPD);
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από ένα μακροχρόνιο μοτίβο δυσπιστίας και καχυποψίας για τους άλλους χωρίς επαρκή λόγο να είναι καχύποπτοι (παράνοια). Τα άτομα αυτά συχνά πιστεύουν ότι οι άλλοι προσπαθούν να τους εξευτελίσουν, να τους βλάψουν ή να τους απειλήσουν.
Οι ασθενείς με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας συχνά δεν πιστεύουν ότι η συμπεριφορά και ο τρόπος σκέψης τους είναι προβληματικός.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας δεν εμφανίζουν παραληρητικές ιδέες ή ψευδαισθήσεις με παράνοια, όπως παρατηρείται συνήθως στη σχιζοφρένεια.
Σε ποια ηλικία αρχίζει η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας συνήθως αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα και να δείχνουν σημάδια της πάθησης από τα τέλη της εφηβείας τους ή στις αρχές της ενήλικης ζωής τους.
Ποιον επηρεάζει η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από επίμονη δυσπιστία και καχυποψία για τους άλλους. Μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά είναι πιο συχνή στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Τυπικά αναπτύσσεται στην πρώιμη ενήλικη ζωή και μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσφορία και έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα.
Πόσο συχνή είναι η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι σχετικά σπάνια. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι επηρεάζει το 0,5% έως 4,5% του γενικού πληθυσμού .
Συμπτώματα και Αιτίες
Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας;
Τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι πάντα σε επιφυλακή, πιστεύοντας ότι οι άλλοι προσπαθούν συνεχώς να τους υποτιμήσουν, να τους βλάψουν ή να τους απειλήσουν. Αυτές οι γενικά αβάσιμες πεποιθήσεις, καθώς και οι συνήθειές τους να κατηγορούν και να μην εμπιστεύονται, εμποδίζουν την ικανότητά τους να δημιουργούν στενές ή και λειτουργικές σχέσεις. Τα άτομα αυτά περιορίζουν σημαντικά την κοινωνική τους ζωή.
Οι ασθενείς με Παρανοϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας μπορεί:
- Αμφιβάλλουν για τη δέσμευση, την αφοσίωση ή την αξιοπιστία των άλλων, πιστεύοντας ότι οι άλλοι τους εκμεταλλεύονται ή τους εξαπατούν.
- Να διστάζουν να εμπιστευτούν άλλους ή να αποκαλύψουν προσωπικές πληροφορίες, επειδή φοβούνται ότι οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους.
- Να μην συγχωρούν και να κρατούν κακίες.
- Να είναι υπερευαίσθητοι και να μην δέχονται άσχημη κριτική.
- Καταλαβαίνουν δήθεν “κρυφά νοήματα” στα αθώα σχόλια ή στα αδιάφορα βλέμματα των άλλων.
- Αντιλαμβάνονται επιθέσεις στον χαρακτήρα τους που δεν είναι αντιληπτές στους άλλους.
- Έχουν επίμονες υποψίες, χωρίς δικαιολογημένο λόγο, ότι οι σύζυγοι ή οι ερωτικοί σύντροφοί τους είναι άπιστοι.
- Να είναι ψυχροί και απόμακροι στις σχέσεις τους με τους άλλους και μπορεί να γίνουν ελεγκτικοί και ζηλιάρηδες για να αποφύγουν την προδοσία.
- Να μη βλέπουν το ρόλο τους σε προβλήματα ή συγκρούσεις, πιστεύοντας ότι έχουν πάντα δίκιο.
- Να δυσκολεύονται να χαλαρώσουν.
- Να είναι εχθρικοί, πεισματάρηδες και εριστικοί.
Τι προκαλεί την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν την ακριβή αιτία της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας . Πιθανότατα περιλαμβάνει έναν συνδυασμό περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία, η σωματική παραμέληση και η παραμέληση της επίβλεψης παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της στην εφηβεία και την πρώιμη ενήλικη ζωή.
Παλαιότερα πίστευαν ότι υπήρχε πιθανώς γενετική σύνδεση μεταξύ της σχιζοφρένειας, της σχιζοτυπικής διαταραχής προσωπικότητας και της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας, αλλά περισσότερες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η σύνδεση αυτή δεν είναι τόσο ισχυρή όσο πίστευαν .
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκεται η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας διαγιγνώσκεται από επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχίατρο, ψυχολόγο ή κλινικό κοινωνικό λειτουργό. Η διάγνωση βασίζεται συνήθως σε ενδελεχή αξιολόγηση των συμπτωμάτων, των συμπεριφορών και του ιατρικού και ψυχιατρικού ιστορικού του ατόμου. Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας συνήθως εξετάζουν το άτομο για τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του και μπορεί να ρωτήσει για τις σχέσεις, την εργασία και άλλους τομείς της ζωής του.
Δεν υπάρχει ειδική εξέταση για την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας, οπότε η διάγνωση συνήθως γίνεται με βάση τα συμπτώματα και τις συμπεριφορές του ατόμου. Για να διαγνωστεί με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας, το άτομο πρέπει να έχει ένα διάχυτο και διαρκές μοτίβο δυσπιστίας και καχυποψίας για τους άλλους, καθώς και τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Υποπτεύεται, χωρίς επαρκείς αποδείξεις, ότι οι άλλοι το εκμεταλλεύονται, το βλάπτουν ή το εξαπατούν
- Ασχολείται με αδικαιολόγητες αμφιβολίες για την αφοσίωση ή την αξιοπιστία φίλων ή συνεργατών
- Διστάζει να εμπιστευτεί τους άλλους λόγω αδικαιολόγητου φόβου ότι οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν κακόβουλα εναντίον του
- Διαβάζει κρυφές υποτιμητικές ή απειλητικές έννοιες σε καλοπροαίρετα σχόλια ή γεγονότα
- Είναι επίμονα μνησίκακος, δηλαδή δεν συγχωρεί τους άλλους
- Αντιλαμβάνεται επιθέσεις κατά του χαρακτήρα ή της φήμης του που δεν είναι εμφανείς στους άλλους και αντιδρά γρήγορα θυμωμένα ή αντεπιτίθεται
- Έχει επαναλαμβανόμενες υποψίες, χωρίς αιτιολόγηση, σχετικά με απιστία του συζύγου ή του σεξουαλικού συντρόφου
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας πρέπει να είναι μακροχρόνια και να συνάδουν με την προσωπικότητα του ατόμου και δεν πρέπει να οφείλονται στις επιπτώσεις της κατάχρησης ουσιών ή άλλης παθολογικής κατάστασης. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα εξετάσει αυτούς και άλλους παράγοντες όταν κάνει διάγνωση της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας.
Θεραπευτικές παρεμβάσεις
Πώς αντιμετωπίζεται η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από ένα μακροχρόνιο μοτίβο δυσπιστίας και καχυποψίας για τους άλλους. Είναι συχνά δύσκολο να αντιμετωπιστεί, επειδή τα άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορεί να μην αναγνωρίζουν ότι έχουν πρόβλημα και μπορεί να αντιστέκονται στη θεραπεία. Ωστόσο, η θεραπεία είναι συχνά απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της διαταραχής και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ατόμου.
Η θεραπεία για την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ψυχοθεραπεία: Αυτή μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας να μάθουν να εμπιστεύονται τους άλλους, να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και να αλλάζουν τα αρνητικά πρότυπα σκέψης.
- Φάρμακευτική αγωγή : Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα όπως αντιψυχωσικά ή αντικαταθλιπτικά για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων της παράνοιας και του άγχους.
- Υποστηρικτική θεραπεία: Αυτός ο τύπος θεραπείας στοχεύει στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, των επικοινωνιακών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων αντιμετώπισης. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει εκπαίδευση σχετικά με τη διαταραχή και τον τρόπο διαχείρισής της.
- Νοσηλεία σε νοσοκομείο: Σε σοβαρές περιπτώσεις, η νοσηλεία μπορεί να είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί το άτομο ασφαλές και να του παρασχεθεί η φροντίδα που χρειάζεται.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θεραπεία για την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Μπορεί να περιλαμβάνει δοκιμές και λάθη για να βρεθεί ο σωστός συνδυασμός θεραπειών που λειτουργεί για το άτομο. Είναι επίσης σημαντικό το άτομο να είναι αφοσιωμένο στο θεραπευτικό του σχέδιο προκειμένου αυτό να είναι αποτελεσματικό.
Πρόληψη
Ποια είναι η πρόγνωση (προοπτική) για την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Η πρόγνωση για την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας (PPD) εξαρτάται συνήθως από το αν κάποιος με την διαταραχή είναι πρόθυμος να δεχτεί και να δεσμευτεί για θεραπεία. Η ψυχοθεραπεία μπορεί μερικές φορές να μειώσει την παράνοια και να περιορίσει τον αντίκτυπό της στην καθημερινή λειτουργικότητα.
Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ενός ατόμου να δημιουργεί και να διατηρεί σχέσεις, καθώς και την ικανότητά του να λειτουργεί κοινωνικά και σε εργασιακές καταστάσεις.
Επιπλέον, η παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι ένας από τους ισχυρότερους προγνωστικούς παράγοντες επιθετικής συμπεριφοράς σε νοσοκομειακό περιβάλλον.